Monday 31 March 2014

2014 yerel seçimlerine ikinci bakış

Dün gece 2014 yerel seçimleri hakkında ilk izlenimlerimi paylaşmıştım. Sabah daha net verilerle analize devam ediyorum.

Öncelikle, dün gece takip ettiğim "Türkiye geneli" oy oranının büyükşehir olan illerde büyükşehir belediye başkanlığı, diğer illerde il genel meclisi seçim sonuçlarından derlendiğini tespit ettim. Bence Türkiye genelindeki parti tercihlerini değerlendirebilmek için daha isabetli hesaplama büyükşehirlerde belediye meclisi, diğer illerde il genel meclisi seçim sonuçlarını kullanmak olur. Bu şekilde hesaplandığında Türkiye geneli oy oranları biraz değişiyor: AKP %43,2 - CHP %26,0 - MHP %17,7 - BDP/HDP %6,5

Bu rakamlarla 2009 yerel seçimlerine göre AKP oyları %5 artmış, MHP oyları %2 artmış, CHP ve BDP oyları sabit kalmış görünüyor. DP, SP ve BBP'nin azalan oyları AKP ve MHP tarafından paylaşılmış - değişen pek bir şey yok.

Antalya, Balıkesir ve Mersin'deki değişim büyük ölçüde kırsal kesimin büyükşehire eklenmesi ile açıklanabilir. Örneğin Antalya: 2009 yılında büyükşehir belediye başkanlığı seçimlerini %7 farkla kazanmıştı. Ancak 2009 seçimlerinde tüm ili kapsamayan büyükşehir belediye başkanlığı oylarına dış ilçelerdeki il genel meclisi oylarını ekleyerek 2014 yılının büyükşehir belediye başkanlığı seçimlerine "benzer" oy oranları hesaplayabiliriz. Bu hesaba göre AKP %33,2 - CHP %32,6 - MHP %20,7. Dün geceki Antalya büyükşehir belediye başkanlığı seçimi sonucu: AKP %36,1 - CHP %35,3 - MHP %24,3. Her üç partinin oyu artmış, birinci ve ikinci partiler arasındaki oy farkı aynı - yani CHP'den AKP'ye bir oy kaymasından bahsetmek mümkün değil.

Büyükşehirlerde genel olarak adayların fark yarattığı gözleniyor - örneğin Istanbul'da Kadir Topbaş AKP adına, Ankara'da Mansur Yavaş, Hatay'da Lütfü Savaş ve Özlem Çerçioğlu CHP adına, Manisa'da Cengiz Ergün MHP adına partilerinin 2009 ve 2011 yılı performansının üzerinde bir performans gösterdiler.

Örneğin Manisa: 2009 yılında merkez ilçe belediye başkanlığı seçimini %3 farkla MHP kazanmış. Yine 2009 seçimlerinde tüm ili kapsamayan belediye başkanlığı oylarına dış ilçelerdeki il genel meclisi oylarını ekleyerek 2014 yılının büyükşehir belediye başkanlığı seçimlerine "benzer" oy oranları hesaplayabiliriz: AKP %35,6 - CHP %18,1 - MHP %27,2. Dün geceki Manisa büyükşehir belediye başkanlığı seçim sonucu: AKP %36,6 - CHP %18,5 - MHP %39,8. AKP ve CHP oyları sabitken mevcut merkez ilçe belediye başkanı Cengiz Ergün MHP oylarını %12,5 artırarak seçim gecenin en büyük galiplerinden biri oldu.

Bundan sonra tüm büyükşehirler için benzer hesaplamalar yaparak oy kaymalarını analiz etmeye çalışacağız.

Sunday 30 March 2014

2014 yerel seçim sonuçlarına ilk bakış

Seçim sonuçlarına kısaca gözden geçirelim.

Henüz sandıkların %75 civarı açılmışken Türkiye geneli sonuçları: AKP %45 - CHP %28 - MHP %15 - BDP/HDP %7.

Benim en son tahminim AKP %39 - CHP %29 - MHP %20 - BDP/HDP %8 idi. CHP ve BDP aşağı yukarı tuttu, ama AKP ve MHP'de %5 mertebesinde yanıldım.

2011 genel seçimleriyle karşılaştırırsak, AKP %5 oy kaybetmiş, CHP %2 oy kazanmış, MHP %2 oy kazanmış, BDP/HDP hemen hemen aynı. AKP oy kaybetmiş, ama son bir yılda yaşanan çalkantılar düşünüldüğünde çok başarılı bir performans sayılır.

2009 yerel seçimleriyle karşılaştırırsak, AKP %7 oy kazanmış, CHP %5 oy kazanmış, MHP %1 oy kaybetmiş, BDP/HDP %1 oy kazanmış. Başta DP ve SP olmak üzere küçük partilerin oyları AKP ve CHP'de konsolide olmuş.

İl belediye başkanlıklarına baktığımızda el değiştiren il çok az. 2009'da da büyükşehir olan yerlerde sadece Mersin CHP'den MHP'ye geçiyor. Yeni büyükşehirlerde karşılaştırmayı 2009 merkez ilçe belediye başkanlıkları yerine il genel meclisi seçim sonuçlarıyla yapmak daha adil. Bu şekilde bakınca Hatay ve Giresun AKP'den CHP'ye, Balıkesir MHP'den AKP'ye, Mardin AKP'den BDP'ye geçiyor.

Özetle, partiler arasındaki seçim öncesi denge aynen devam ediyor diyebiliriz. Son birkaç aydaki yoğun taarruz AKP'yi sarsamadı.

Daha detaylı analizlere yarın burada ve www.secimharitasi.com sitesinde devam edeceğim.


Friday 28 March 2014

Hukuka saygı

Akparti yöneticileri hukuktan bahsediyor. Hadi canım sende!

Twitter yasağının anayasa ve kanunlara aykırı olduğu Türk mahkemelerince tespit edildi. Ama TİB hala açmıyor. Sebep? Başbakan emir verdiği için.

Hükümet ve Başbakan kanunları ve mahkemeleri kaale almazsa bir süre sonra herkes onları örnek alır, kanunları ve mahkemeleri kimse kaale almaz. Bu yaklaşım ateşle oynamaktır. Hukuk olmayan yerde orman kanunu olur, ayrımcılık olur, kaos olur.

Bu yanlıştan bir an önce dönmekte fayda var...

Thursday 27 March 2014

www.secimharitasi.com

www.secimharitasi.com  devreye girdiğinde sitedeki saat seçimlere 7 ay 29 gün kaldığını gösteriyordu.
Zaman su gibi akıp gidiyor - şimdi geriye sayım 2 gün 9 saatte.

Aradan geçen zamanda sitemizi 500 bin kişi ziyaret etti, 100 bin kişi oy kullandı. Aday önerme ve değerlendirme sayfaları ile başlayan maceramız fotoğraf ve video galerileri, eski seçim sonuçları, sosyal medya trend takibi, iller bazında veri ve analizler, "hangi partiye/adaya yakınsınız" anketleri, bilgi yarışmaları, parti resmi aday listeleri ve "uzmanına sor" uygulaması ile zenginleşti. 30 Mart yerel seçim gecesi ve takip eden hafta, seçim sonuçlarıyla ilgili kapsamlı veri ve analizlerle hizmetinizde olacağız.

Sitenin yapımında emeği geçen başta proje koordinatörümüz Serdar Gümüşkaya olmak üzere tüm arkadaşlara ve sitemizi sosyal medyada destekleyen Gerçek Demokrasi, Ortak Nokta, Oy ve Ötesi, Demokrasi grupları gönüllülerine tekrar teşekkür ederiz.

Bu sadece bir başlangıç. Yerel seçim sürecinde edindiğimiz tecrübeyle önümüzdeki Cumhurbaşkanlığı seçimi ve genel seçimlerde daha çok çalışacağız, katılımcı demokrasi yolunda yenilikçi uygulamalar geliştirmeye devam edeceğiz.

Demokrasi seçmenlerin birilerinin atadığı listeler arasında sembolik bir seçim yapması değildir. Bir yanda seçmenlerin tüm partilerin tüm seçimlerdeki tüm adaylarını doğrudan belirlemesi, öbür yanda da siyasi karar alma mekanizmalarındaki tüm adımların vatandaşların katılım ve denetimine açık olması şarttır.

Türkiye'de daha adil, saydam ve katılımcı bir demokrasi inşa edilmesi için herkesin yardımına ihtiyacımız var. www.secimharitasi.com  projesine aday olarak, aday göstererek, interaktif uygulamaları kullanarak, anketlere katılarak, siteyi sosyal medyada paylaşarak, site hakkında yenilik ve geliştirme önerileri yaparak katkıda bulunabilirsiniz.

Desteğiniz için şimdiden teşekkürler!

Ümit Kumcuoğlu

Wednesday 26 March 2014

2009 ve 2014 yerel seçim sonuçları karşılaştırılabilir mi?

2014 yerel seçimleri, 2009 yerel seçimlerinden bazı bakımlardan farklı olacak. Büyükşehir statüsüne sahip illerde il genel meclisleri artık yok. Büyükşehir belediye meclisleri, eski il genel meclislerinin yetkilerini de devralıyor. Bu nedenle tüm ilçe merkezleri, beldeler ve köyler büyükşehir belediye seçimlerine dahil oluyor.

2009 ve daha önceki yerel seçimlerinde partiler için “Türkiye geneli oy oranı” hesaplanırdı. Belediye meclisleri sadece il merkezleri, ilçe merkezleri ve beldelerden seçildiğinden Türkiye genelinde bir oy hesabı mümkün değildi. İl genel meclisi oy oranları ise bu seçimler hem belediye meclisi seçimi yapılan yerlerde, hem de belediye meclisi seçimi yapılmayan köylerde, yani tüm Türkiye’de yapıldığından Türkiye genelinde bir oy oranı hesaplanmasına imkan veriyordu.

2014 seçimlerinde artık önceki seçimlerde yapılan “Türkiye geneli oy oranı” hesabı yapılamayacak.  Buna en yakın hesaplama, büyükşehirlerde belediye meclisi seçim sonuçlarını, diğer illerde ise il genel meclisi seçim sonuçlarını alarak her seçmenin bir oyunun sayıldığı bir formül olacak.

2009 ve 2014 “Türkiye geneli” oy oranları karşılaştırılabilir mi? Aynı olmadıkları aşikar, ama birbirlerine oldukça yakın görünüyorlar. Ne kadar yakın? Basit bir analizle konuyu açıklığa kavuşturalım.

TÜİK 2009 yılına ait il genel meclisi sonuçlarının il ve ilçe merkezleri / belde ve köyler şeklinde bir kırılımını yayınladı. 2009 yılına ait belediye meclisi seçimlerinin de il ve ilçe merkezlerine ait olanlarını ayırmak mümkün. Bu durumda il ve ilçe merkezlerinde aynı tarihte yapılan iki ayrı seçimde partilerin aldığı oy oranlarını inceleyebiliriz.

2009 il genel meclisi seçimlerinde Türkiye genelinde kullanılan geçerli oy: 39.998.763

2009 il genel meclisi seçimlerinde il ve ilçe merkezlerinde kullanılan geçerli oy: 29.522.663

İl ve ilçelerde partilerin oy oranları: Akparti %37,9 – CHP %25,4 – MHP %15,6 – DTP %5,6 – Saadet %5,3 – DP %3,0 – DSP %2,6 – BBP %2,3

2009 belediye meclisi seçimlerinde Türkiye genelinde kullanılan geçerli oy: 32.086.214

2009 belediye meclisi seçimlerinde il ve ilçe merkezlerinde kullanılan geçerli oy: 29.876.895

İl ve ilçelerde partilerin oy oranları: Akparti %37,8 – CHP %25,6 – MHP %16,6 – DTP %5,8 – Saadet %5,6 – DP %3,1 – DSP %2,8 – BBP %1,6

Aynı tarihte aynı yerdeki iki farklı seçimde partilerin oy oranları arasındaki fark: Akparti %0,1 – CHP %0,2 – MHP %1,0 – DTP %0,2 – Saadet %0,3 – DP %0,1 – DSP %0,2 – BBP %0,7

Bu verilerden çıkan sonuç, iki seçim arasında kayda değer bir fark yok. 2009 “Türkiye geneli” oy oranları ile 2014 “Türkiye geneli” oy oranları aynı metodoloji ile hesaplanamayacak, ama bir karşılaştırma yapabilecek kadar birbirlerine yakın.

Tuesday 18 March 2014

Çanakkale

Çanakkale Şehitlerimizi unutmadık, unutmayacağız.

Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş asker!
Gökten ecdâd inerek öpse o pâk alnı değer.
Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhîd'i...
Bedr'in arslanları ancak, bu kadar şanlı idi.
Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın?
"Gömelim gel seni târîhe" desem, sığmazsın.
Herc ü merc ettiğin edvâra da yetmez o kitâb...
Seni ancak ebediyyetler eder istîâb.
"Bu, taşındır" diyerek Kâ'be'yi diksem başına;
Rûhumun vahyini duysam da geçirsem taşına;
Sonra gök kubbeyi alsam da, ridâ namıyle,
Kanayan lâhdine çeksem bütün ecrâmıyle;
Mor bulutlarla açık türbene çatsam da tavan,
Yedi kandilli Süreyyâ'yı uzatsam oradan;
Sen bu âvîzenin altında, bürünmüş kanına,
Uzanırken, gece mehtâbı getirsem yanına,
Türbedârın gibi tâ fecre kadar bekletsem;
Gündüzün fecr ile âvîzeni lebriz etsem;
Tüllenen mağribi, akşamları sarsam yarana...
Yine bir şey yapabildim diyemem hâtırana.

Mehmet Akif'in Çanakkale Şehitleri için yazdığı şiirin bence en güzel bölümü. İstiklal Marşı'nın 8. ve 9. kıtalarını da anımsatır.

Thursday 13 March 2014

70 yıl aradan sonra tekrar "tek parti rejimi" olmuşuz

70 yıl aradan sonra tekrar "tek parti" rejimi olmuşuz.

Nerden anladık? Dün gece Akparti il başkanı Aziz Babuşçu henüz hiç bir basın organına düşmemiş bir ölüm haberini bir TV programına şahsen bağlanıp verdi. Hatta olay hakkında "orada polis yoktu" gibi oldukça detaylı bilgilere sahipti.

Demek ki Istanbul emniyet müdürlüğü ile Akparti il örgütü arasında "özel bir bağlantı" var. Devlet ve parti arası bu tür bağlantılar demokrasilerde olmaz, sadece tek parti rejimlerinde olur.

Üzücü ama gerçek. Lafa değil icratta bakmalı. Akparti sürekli eleştirdiği o tek parti rejimini tekrar kurmuş.

Wednesday 12 March 2014

Sandığın anası sokaktır

Sandık vazgeçilmezdir. Ama unutmayalım, sandığı var eden sokaktır. Hiçbir demokrasi mücadelesiz kurulmamıştır.

1920'de kurulan TBMM'nin babası Anadolu'daki Müdafa-i Hukuk Cemiyetleri, anası 1919 Sultanahmet mitingleridir.

Fransız meclisi Bastille olayı sayesinde var olmuştur.

Amerikan demokrasisini doğuran Çay Partisi olayıdır, Boston katliamıdır, Lexington çatışmasıdır.

Hindistan demokrasisini doğuran Gandhi'nin boykotlardır, tuz yürüyüşüdür.

Beş yılda bir oy kullanmak hakkımız ve yükümlülüğümüzdür. Ama sandık var diye diğer özgürlüklerimizden vazgeçecek değiliz.

"Milli irade" başbakanın keyfi tercihleri değil sokaktaki vatandaşın iradesidir.

Monday 10 March 2014

Dünya Kadınlar gününün hakkını verelim.

8 Mart Dünya Kadınlar günü geldi geçti. Baktım şöyle ciddi paradigma değişikliği yapacak bir öneri var mı diye. Maalesef yok. O zaman iş başa düşüyor.

Önerim şu: Türkiye Büyük Millet Meclisi, tüm il genel meclisleri ve tüm belediye meclisleri kural olarak yüzde 50 erkek, yüzde 50 kadın olarak seçilsin.

Bir ilin başka bir ili temsil edebileceğine bile güvenmeyip genel seçimleri il bazında yapıyorsak, erkeklerin kadınları temsil edebileceğine hiç güvenemeyiz. Erkeklerin ülkemizdeki geçmiş performası da malum, pek ümit vermiyor.

O halde, yüzde 50/50, hemen şimdi...